اجزای اصلی قلاویز دستی:
- بدنه: بخش اصلی قلاویز که تیغه‌های برش روی آن قرار دارند.
- تیغه‌های برش: بخش‌هایی که عملیات ایجاد رزوه را انجام می‌دهند.
- دسته: بخشی که کاربر آن را می‌چرخاند تا قلاویز درون سوراخ حرکت کند
مراحل استفاده از قلاویز دستی:
انتخاب اندازه مناسب: قلاویز باید متناسب با اندازه سوراخ و نوع رزوه مورد نظر انتخاب شود.
- روغن‌کاری: برای کاهش اصطکاک و افزایش عمر قلاویز، معمولاً از روغن مخصوص استفاده می‌شود.
- شروع کار: قلاویز را درون سوراخ قرار داده و به آرامی شروع به چرخاندن آن کنید.
- چرخش معکوس: پس از چند دور چرخش، قلاویز را به جهت معکوس بچرخانید تا براده‌ها خارج شوند.
- تکمیل کار: این فرآیند را تا ایجاد کامل رزوه ادامه دهید.
- قلاویز دستی ابزاری ساده اما بسیار کاربردی در صنعت است که به کاربران اجازه می‌دهد بدون نیاز به ماشین‌آلات پیچیده، رزوه‌های دقیق و با کیفیت ایجاد کنند.
بیایید جزئیات بیشتری در مورد قلاویز دستی و نحوه استفاده از آن بررسی کنیم:
انواع قلاویز دستی:
قلاویزهای دستی در انواع مختلفی تولید می‌شوند که هر کدام کاربرد خاصی دارند:
- قلاویز ماشینی (Machine Tap): این نوع قلاویزها برای استفاده با ماشین‌های تراشکاری و دستگاه‌های مشابه طراحی شده‌اند و معمولاً دارای شفت بلندتری هستند. به دلیل سرعت چرخش بالاتر در ماشین‌ها، مقاومت بیشتری در برابر شکستگی دارند.
- قلاویز دستی (Hand Tap): این نوع قلاویزها برای استفاده دستی طراحی شده‌اند. آنها معمولا کوتاهتر و ضخیم تر از قلاویزهای ماشینی هستند و دسته ای برای چرخش راحت تر دارند. قلاویزهای دستی معمولاً به صورت مجموعه ای سه تایی ارائه می‌شوند که عبارتند از:
- قلاویز راهنما (Taper Tap): این قلاویز دارای زاویه مخروطی ملایم تری است و برای شروع رزوه زنی و ایجاد راه اولیه برای قلاویزهای بعدی استفاده می‌شود. از آنجایی که زاویه مخروطی دارد، به راحتی در سوراخ قرار می‌گیرد و احتمال شکستگی آن کمتر است.
- قلاویز میانی (Second Tap): این قلاویز دارای زاویه مخروطی کمتری نسبت به قلاویز راهنما است و برای عمیق‌تر کردن رزوه و اصلاح رزوه اولیه استفاده می‌شود.
- قلاویز تمام کننده (Bottoming Tap): این قلاویز دارای زاویه مخروطی بسیار کم و یا بدون زاویه مخروطی است و برای تکمیل رزوه و ایجاد رزوه نهایی با دقت بالا استفاده می‌شود. این قلاویز به دلیل نداشتن زاویه مخروطی، فقط برای رزوه زنی کامل استفاده می‌شود و اگر قبل از آن از قلاویزهای راهنما و میانی استفاده نشده باشد، احتمال شکستن آن زیاد است.
- قلاویز های با کاربرد خاص: قلاویزهایی با مشخصات خاص برای مواد خاص مانند فلزات نرم یا سخت، یا برای رزوه های غیرمتعارف نیز وجود دارند.
مراحل دقیق استفاده از قلاویز دستی (سه تایی):
آماده سازی سوراخ: قبل از شروع رزوه زنی، سوراخ باید به اندازه صحیح و با دقت بالا آماده شود. اندازه سوراخ باید بر اساس اندازه قلاویز انتخاب شود. استفاده از مته مناسب و دقت در حفاری بسیار مهم است.
- روغن کاری: از روغن برشکاری (cutting fluid) یا روغن مناسب برای فلز مورد نظر استفاده کنید. این روغن هم به کاهش اصطکاک و افزایش عمر قلاویز کمک می کند و هم براده ها را روان می کند و از گیر کردن آنها در رزوه جلوگیری می‌کند.
- استفاده از قلاویز راهنما (Taper Tap): قلاویز راهنما را با زاویه صحیح (معمولا عمود بر سطح) درون سوراخ قرار دهید و به آرامی با استفاده از دسته، آن را بچرخانید. فشار زیادی وارد نکنید و در صورت نیاز، قلاویز را کمی به عقب برگردانید و جهت چرخش را تغییر دهید تا براده ها خارج شوند.
- استفاده از قلاویز میانی (Second Tap): پس از استفاده از قلاویز راهنما، قلاویز میانی را درون سوراخ قرار دهید و رزوه را عمیق تر کنید. در این مرحله نیز به آرامی بچرخانید و در صورت نیاز، قلاویز را به عقب برگردانید.
- استفاده از قلاویز تمام کننده (Bottoming Tap): در آخر، از قلاویز تمام کننده برای تکمیل رزوه و ایجاد رزوه نهایی استفاده کنید. در این مرحله دقت بیشتری لازم است زیرا قلاویز تمام کننده ممکن است به راحتی بشکند.
نکات مهم:
- فشار مناسب: از وارد کردن فشار بیش از حد خودداری کنید. فشار بیش از حد باعث شکستن قلاویز، آسیب به قطعه کار و یا ایجاد رزوه ناصاف می‌شود.
- چرخش معکوس: هر چند دور چرخش، قلاویز را به آرامی به عقب بچرخانید تا براده ها خارج شوند.
- خنک کاری: در صورت نیاز، بین مراحل رزوه زنی، به قلاویز و قطعه کار اجازه خنک شدن دهید.
- نوع فلز: نوع فلز و سختی آن بر انتخاب نوع قلاویز و روغن برش تأثیرگذار است.
- زاویه قلاویز: زاویه قلاویز با زاویه دنده مورد نظر مطابقت داشته باشد.
علامت “GH8” روی قلاویز نشان‌دهنده کلاس رواداری (Tolerance Class) رزوه است. به طور کلی، این علامت دقت و کیفیت رزوه ایجاد شده توسط قلاویز را مشخص می‌کند.
در سیستم استاندارد ISO، کلاس‌های رواداری مختلفی برای رزوه‌ها وجود دارند که با حروف “GH” (برای رزوه‌های داخلی) و “GL” (برای رزوه‌های خارجی) نشان داده می‌شوند. عدد بعد از این حروف، میزان دقت و انطباق رزوه را مشخص می‌کند.
در مورد GH8:
- GH: نشان‌دهنده کلاس رواداری برای رزوه‌های داخلی (مهره) است.
- 8: نشان‌دهنده میزان دقت رزوه است. هر چه این عدد بزرگتر باشد، رواداری بیشتر و دقت کمتری دارد. در نتیجه، GH8 یک کلاس رواداری نسبتاً رایج است که برای کاربردهای عمومی مناسب است و دقت متوسطی دارد.
به طور خلاصه، قلاویز با علامت GH8 برای ایجاد رزوه‌های داخلی با دقت متوسط و رواداری نسبتاً بالا مناسب است. این کلاس رواداری معمولاً در کاربردهایی استفاده می‌شود که نیاز به دقت بسیار بالا نیست، اما رزوه باید به خوبی با پیچ منطبق شود.
مفهوم کلی کلاس رواداری:
کلاس رواداری در واقع یک محدوده مجاز برای ابعاد رزوه (مانند قطر بزرگ، قطر کوچک و گام رزوه) تعیین می‌کند. این محدوده به سازنده اجازه می‌دهد تا در تولید قلاویز، انحرافات جزئی داشته باشد، بدون اینکه کیفیت و عملکرد نهایی رزوه آسیب ببیند. به عبارت دیگر، کلاس رواداری مشخص می‌کند که یک رزوه چقدر می‌تواند از ابعاد اسمی (ابعاد ایده‌آل) خود فاصله داشته باشد و همچنان قابل قبول باشد.
اهمیت کلاس رواداری:
انتخاب کلاس رواداری مناسب برای قلاویز و پیچ اهمیت زیادی دارد، زیرا:
- انطباق مناسب: کلاس رواداری باید به گونه‌ای انتخاب شود که رزوه ایجاد شده توسط قلاویز به خوبی با پیچ منطبق شود. اگر کلاس رواداری قلاویز و پیچ با هم سازگار نباشند، ممکن است رزوه به درستی بسته نشود یا تحت فشار بیش از حد قرار گیرد.
- عملکرد صحیح: کلاس رواداری بر عملکرد نهایی قطعه تاثیر می‌گذارد. برای مثال، در کاربردهایی که نیاز به آب‌بندی یا تحمل بار بالا است، باید از کلاس رواداری دقیق‌تری استفاده کرد.
- هزینه تولید: کلاس رواداری بر هزینه تولید قلاویز و پیچ تاثیر می‌گذارد. هر چه کلاس رواداری دقیق‌تر باشد، تولید قطعه دشوارتر و پرهزینه‌تر خواهد بود.
تفاوت GH8 با سایر کلاس‌های رواداری:
- GH بالاتر (مانند GH9 یا GH10): این کلاس‌ها رواداری بیشتری دارند و برای کاربردهایی مناسب هستند که نیاز به دقت کمتری دارند. تولید قلاویز با این کلاس‌ها ارزان‌تر است، اما انطباق رزوه ممکن است به خوبی GH8 نباشد.
- GH پایین‌تر (مانند GH7 یا GH6): این کلاس‌ها رواداری کمتری دارند و برای کاربردهایی مناسب هستند که نیاز به دقت بالایی دارند. تولید قلاویز با این کلاس‌ها گران‌تر است، اما انطباق رزوه بسیار دقیق خواهد بود.
کاربردهای معمول GH8:
قلاویزهای GH8 معمولاً در کاربردهای عمومی و صنعتی استفاده می‌شوند، از جمله:
- تولید قطعات خودرو
- ساخت ماشین‌آلات
- تولید تجهیزات صنعتی
- تعمیر و نگهداری
در نهایت:
انتخاب کلاس رواداری مناسب بستگی به نیازهای خاص کاربرد شما دارد. اگر مطمئن نیستید که کدام کلاس رواداری برای شما مناسب است، بهتر است با یک متخصص مشورت کنید.
امیدوارم این توضیح مفصل‌تر به شما کمک کرده باشد.
دیدگاه خود را بنویسید